ภูผา เด็กชายผู้ชอบจินตนาการถึงสวนผักที่สวยงาม แต่ไม่เคยลงมือปลูกจริง ๆ วันหนึ่งเขาเห็นลุงเอียด ผู้สูงวัยข้างบ้าน ขยันปลูกผักทุกวันจนสวนงอกงาม เมื่อเขาถามเคล็ดลับ ลุงเพียงตอบว่า “สวนจะงอกได้ก็ต้องมีคนลงแรง” คำพูดนั้นกระตุ้นให้ภูผาเริ่มลงมือปลูกผักเอง และในที่สุดเขาก็ได้เห็นผลของความเพียร เข้าใจว่าความหวังไม่มีความหมายเลย หากไม่เคยลงมือทำ

เรื่อง "เพื่อนรักกับขนมปังชิ้นเดียว" เป็นนิทานเกี่ยวกับน้องน้ำที่มีขนมปังเพียงชิ้นเดียว เมื่อเห็นว่าน้องเมฆและน้องฟ้า เพื่อนของเขาหิวโหย น้องน้ำตัดสินใจแบ่งขนมปังให้เพื่อน ๆ ทั้งสามคนนั่งกินด้วยกันอย่างมีความสุข นิทานนี้สอนให้เด็ก ๆ รู้จักการแบ่งปันและความสำคัญของมิตรภาพ

บัวเป็นเด็กหญิงที่ซื่อสัตย์เสมอ ในขณะที่มิ่งมักจะโกหกเพื่อหลบเลี่ยงความผิด แต่เมื่อมิ่งได้รับคำแนะนำจากบัวและเรียนรู้จากครูแตง เธอเริ่มตระหนักถึงความสำคัญของความซื่อสัตย์และเปลี่ยนแปลงตัวเองให้ดีขึ้น

มีนาเป็นเด็กหญิงที่ไม่ชอบการรอคอย เมื่อเห็นลุงชัยปลูกต้นไม้ เธอรู้สึกว่าไม่น่าสนุก แต่เมื่อได้เห็นน้องชายของเธอรดน้ำต้นไม้อย่างมีความสุข และลองปลูกต้นไม้ด้วยตนเอง เธอได้เรียนรู้ว่าการรอคอยและความอดทนคือสิ่งที่ทำให้เธอภูมิใจในสิ่งที่ทำ

พระพุทธเจ้าเสด็จไปจำพรรษาเพียงลำพังในป่ารักขิตวันสัณฑะ ที่นั่น พญาช้างชื่อ "ปาลิไลยกะ" ได้เข้ามาปฏิบัติพระพุทธเจ้าอย่างนอบน้อม ช้างใช้งวงตักน้ำและนำผลไม้มาถวายทุกวัน ในขณะเดียวกัน ลิงตัวหนึ่งเห็นช้างปฏิบัติพระพุทธเจ้าก็เกิดความเลื่อมใส จึงนำรวงผึ้งมาถวายด้วย จนกระทั่งพระพุทธเจ้าจะเสด็จออกจากป่า ช้างเสียใจและสิ้นใจไป แต่ด้วยจิตที่เคารพและมีสัมมาคารวะ ช้างและลิงจึงได้ไปเกิดเป็นเทพบนสวรรค์

สุนัขจิ้งจอกและลิงเดินทางไปด้วยกันและโต้เถียงกันเรื่องเกียรติของตน เมื่อพวกมันเจอหลุมฝังศพของบรรพบุรุษ ลิงเกิดความเศร้าและร้องไห้ แต่สุนัขจิ้งจอกสอนลิงให้เข้าใจว่า ควรปล่อยวางอดีตและไม่จมอยู่กับความเสียใจ เพราะไม่มีใครสามารถเปลี่ยนแปลงสิ่งที่เกิดขึ้นได้

กวางหนุ่มภูมิใจในเขาของตนแต่กลับดูถูกขาของตัวเอง จนเมื่อสุนัขล่ามาไล่ล่า ขาของมันช่วยให้หนีไปได้อย่างรวดเร็ว แต่เขาที่มันภาคภูมิใจกลับทำให้มันติดกับกิ่งไม้ กวางเรียนรู้ว่าบางสิ่งที่เราดูแคลนอาจมีคุณค่ามากกว่าที่คิด

ผึ้งขยันทำงานเก็บน้ำหวานในฤดูร้อนเพื่อเตรียมพร้อมสำหรับฤดูหนาว ขณะที่หมีขี้เกียจเลือกที่จะนอนพักผ่อนและไม่สนใจเก็บสะสมอาหาร เมื่อฤดูหนาวมาถึง หมีต้องทนหิวโหยเพราะไม่มีอาหาร ผึ้งขยันเตือนหมีแล้ว แต่หมีไม่ฟัง จึงต้องรับผลของความประมาทของตน

น้อยเป็นเด็กชายที่ต้องเลือกระหว่างเพื่อนสองคน คนแรกคือทิวที่ชอบชวนทำสิ่งไม่ดีและเสี่ยงอันตราย ส่วนอีกคนคือเมฆที่มักชวนทำสิ่งดีและมีประโยชน์ เมื่อน้อยต้องตัดสินใจว่าจะไปกับใคร เขาเลือกที่จะไปกับเมฆเพื่อทำความดี ช่วยเหลือชาวบ้าน ซึ่งทำให้น้อยรู้สึกภูมิใจ นิทานเรื่องนี้สอนให้เห็นความสำคัญของการเลือกคบเพื่อน คนพาลอาจนำไปสู่ปัญหา แต่การคบคนดีจะช่วยให้ชีวิตมั่นคงและมีความสุข

ปัญจาวุธกุมาร ชายหนุ่มผู้กล้าหาญและมีปัญญา ใช้ทั้งอาวุธและสติปัญญาต่อสู้กับยักษ์สิเลสโลมผู้ดุร้าย แม้จะไม่มีอาวุธทำลายยักษ์ได้ แต่ด้วยการใช้ปัญญาและการพูดจาอันชาญฉลาด ปัญจาวุธกุมารทำให้ยักษ์กลับใจและสัญญาว่าจะไม่ทำร้ายผู้ใดอีก เรื่องนี้สอนให้เห็นถึงความสำคัญของความไม่ย่อท้อและการใช้สติปัญญาในการเผชิญหน้ากับปัญหา

จอมพลผู้ทรงอำนาจไม่ยอมฟังคำเตือนของพลทหารเกี่ยวกับแสงประภาคาร เขามองว่าประภาคารควรหยุดแสงเพื่อให้เขาผ่าน แต่ในที่สุด เรือของเขาชนโขดหินจนเสียหาย นิทานเรื่องนี้สอนว่า อำนาจไม่สามารถเอาชนะธรรมชาติหรือความจริงได้ และการฟังคำเตือนจากผู้อื่นคือความฉลาดที่แท้จริง

ณ หมู่บ้านที่มีผู้คนอาศัยอยู่ไม่มากนัก ทุก ๆ วันชาวบ้านที่เป็นผู้ชายจะตื่นขึ้นมาทำงานหาเลี้ยงครอบครัว ส่วนผู้หญิงจะทำงานบ้าน และคอยหาอาหารเพื่อรอสามีกลับมาจากทำงาน กระทั่งมีหญิงสาวคนหนึ่งได้นำผ้าที่ซักเอาไว้ออกมาตากที่ราวตากผ้า