นางไอ่ ธิดาผู้เลอโฉมของพระยาขอม เป็นที่หมายปองของทั้งท้าวผาแดงและท้าวพังคี เจ้าชายแห่งเมืองผาโพงและพญานาคจากเมืองบาดาล แม้ท้าวผาแดงจะได้ครองรักกับนางไอ่ แต่ด้วยกรรมเก่าที่เกี่ยวพัน ทำให้ท้าวพังคีในร่างกระรอกเผือกถูกฆ่าตายและนำมาสู่การทำลายเมืองเอกชะธีตา ท้ายที่สุด ท้าวเวสสุวัณได้ลงมาห้ามสงครามและให้ทั้งสองฝ่ายเลิกก่อเวรกัน

พระยานกกุณาละ ผู้ซึ่งมีนางนกดุเหว่า 3,500 ตัวล้อมรอบแต่ไม่เคยพอใจ ขณะที่พระยานกปุณณมุขะ ซึ่งมีนางนกดุเหว่าเพียง 350 ตัวกลับชื่นชมและดูแลอย่างดี วันหนึ่ง พระยานกปุณณมุขะป่วยหนัก นางนกทั้งหลายละทิ้งพระองค์ไปหาพระยานกกุณาละ แต่พระยานกกุณาละตำหนิพวกนางที่ไร้ซึ่งความภักดีและดูแลพระยานกปุณณมุขะจนหายป่วย เรื่องนี้สอนให้เห็นถึงความไม่แน่นอนในใจของคน และการใช้สติปัญญาเลือกคบคนที่ซื่อสัตย์และมั่นคง

พระวิจิตรจินดาถูกพิษพญานาคและสลบไปนานถึง 7 ปี จนกระทั่งนางโสนน้อยผู้มีชะตาต้องพเนจรออกจากเมือง ได้ใช้ยาวิเศษรักษาพระองค์ ระหว่างนั้นนางกุลาฉวยโอกาสอ้างว่าเป็นผู้รักษาพระวิจิตรจินดา แต่ในที่สุดความจริงก็ถูกเปิดเผย และพระวิจิตรจินดาได้อภิเษกกับนางโสนน้อย

โทนี่เป็นชายหนุ่มที่ขยันทำงาน เขาใช้ชีวิตด้วยการทำไร่และหาของป่าเพื่อเลี้ยงตัวเอง แม้ว่าจะมีทุกอย่างที่จำเป็นสำหรับการดำรงชีวิต แต่เขายังรู้สึกว่าไม่พอใจและเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่น เพื่อนบ้านและลุงพลพยายามช่วยเขาเข้าใจว่า ความสุขที่แท้จริงไม่ได้มาจากการมีมากที่สุด แต่มาจากการรู้จักพอใจในสิ่งที่มีอยู่ ลุงพลได้สอนว่า การทำงานหนักไม่ใช่สิ่งเลวร้าย แต่การรู้จักพอใจและไม่ไล่ตามความโลภจนเกินไปนั้นสำคัญ โทนี่จึงได้เรียนรู้ว่าความสุขไม่ได้ขึ้นอยู่กับสิ่งของ แต่ขึ้นอยู่กับทัศนคติและการแบ่งปันให้กับคนรอบข้าง

พญาสังขปาลนาคราชยึดมั่นในศีลธรรม แม้จะถูกทำร้ายก็ไม่ตอบโต้เพราะกลัวว่าศีลจะเสีย ขณะที่อาฬารดาบสแสดงความเมตตาและกล้าหาญในการช่วยนาคราช และเลือกทางธรรมแทนการยึดติดในสมบัติของนาคพิภพ ทั้งสองตัวละครสะท้อนให้เห็นว่าความยิ่งใหญ่แท้จริงอยู่ที่การควบคุมตนเอง การเสียสละ และการยึดมั่นในธรรม ซึ่งนำพาสู่ความสุขและความสงบในชีวิต

เอิร์ธเป็นเด็กที่มือไว ชอบอยากได้ของของคนอื่น เพราะอยากจะมีเหมือนกับเพื่อน ๆ บ้าง แต่เมื่อเขาได้เรียนรู้เรื่องความซื่อสัตย์จากครูและรู้สึกผิดที่ขโมยพลอยไป เขาตัดสินใจขอโทษพลอยและเรียนรู้ว่าการขโมยของคนอื่นโดยเป็นสิ่งที่ไม่ดี และไม่ควรทำเป็นอย่างยิ่ง

เรื่องราวของพระจันทกุมารเป็นตัวอย่างของความยุติธรรมและความกล้าหาญในการเผชิญกับอันตราย พระจันทกุมารใช้ปัญญาและความกรุณาเพื่อแก้ไขสถานการณ์ร้ายแรง แม้จะมีศัตรูร้ายอย่างกัณฑหาลที่พยายามทำลาย พระองค์ก็ยังสามารถรักษาความสงบสุขและความยุติธรรมให้กับประชาชนได้ในที่สุด

หมาจิ้งจอกแกล้งนกกระสาด้วยการเสิร์ฟซุปในจานแบน ทำให้นกกระสากินไม่ได้ แต่นกกระสาไม่ได้โกรธและตอบแทนด้วยการเชิญหมาจิ้งจอกมาที่บ้าน และเสิร์ฟอาหารในขวดคอยาวที่หมาจิ้งจอกไม่สามารถกินได้ หมาจิ้งจอกเรียนรู้บทเรียนว่า ไม่ควรแกล้งผู้อื่น

ปัญจาวุธกุมาร ชายหนุ่มผู้กล้าหาญและมีปัญญา ใช้ทั้งอาวุธและสติปัญญาต่อสู้กับยักษ์สิเลสโลมผู้ดุร้าย แม้จะไม่มีอาวุธทำลายยักษ์ได้ แต่ด้วยการใช้ปัญญาและการพูดจาอันชาญฉลาด ปัญจาวุธกุมารทำให้ยักษ์กลับใจและสัญญาว่าจะไม่ทำร้ายผู้ใดอีก เรื่องนี้สอนให้เห็นถึงความสำคัญของความไม่ย่อท้อและการใช้สติปัญญาในการเผชิญหน้ากับปัญหา

แสนปม เด็กชายผู้มีร่างกายปุ่มป่ำ ถูกขับไล่ออกจากบ้านเพราะรูปลักษณ์ของตน แต่ด้วยความดีและความรู้เรื่องสมุนไพร เขาได้ช่วยเหลือชาวบ้านจนเป็นที่ยอมรับ และสุดท้ายก็ได้ช่วยชีวิตพระธิดาเนตรนภา หลังจากถูกกลั่นแกล้งและถูกไล่ออกจากวัง แสนปมได้รับพรจากพระอินทร์ ทำให้เขากลับมาเป็นคนปกติ และในที่สุดก็ครองรักกับพระธิดาอย่างมีความสุข

อาฬวกชาดก เป็นเรื่องราวของอาฬวกยักษ์ ผู้ดุร้ายที่เคยกินมนุษย์เป็นอาหารตามสัญญาที่ให้ไว้กับพระเจ้าอาฬวกะ เมืองอาฬวีตกอยู่ในความหวาดกลัวเพราะการกระทำของยักษ์ผู้นี้ แต่ด้วยพระเมตตาและปัญญาของพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงแสดงธรรมโปรดอาฬวกยักษ์จนยักษ์กลับใจเป็นผู้มีศีลธรรม บรรลุโสดาปัตติผล ยุติการเบียดเบียนผู้อื่น นำความสงบสุขกลับคืนสู่เมืองอาฬวี ทำให้ประชาชนอยู่ร่วมกันอย่างสันติ

หลวิชัยและคาวี ลูกเสือและลูกโคถูกชุบชีวิตให้เป็นมนุษย์ พวกเขาร่วมมือกันแก้แค้นแม่เสือที่ทรยศและฆ่าแม่โค หลังจากนั้น ทั้งสองแยกทางไปเผชิญโชค คาวีช่วยกู้เมืองจากนกอินทรียักษ์และได้อภิเษกกับพระนางจันทร์สุดา แต่ยายเฒ่าทัดประสาดวางแผนทำลายพระขรรค์วิเศษของคาวี โชคดีที่หลวิชัยกลับมาช่วยไว้ทัน ทั้งสองช่วยกันกำจัดท้าวสัณนุราช และคาวีกับพระนางจันทร์สุดาก็ครองเมืองอย่างสงบสุข